สูตรอาหารไก่ไข่โดยใช้หยวกกล้วยหมัก
การใช้วัตถุดิบท้องถิ่นเป็นอาหารสัตว์ เพื่อลดต้นทุนในการเลี้ยง กลายเป็นรูปแบบใหม่ของการเลี้ยงที่ได้รับความสนใจจากเกษตรกรในพื้นที่เป็นอย่างมาก เพราะลดต้นทุนในด้านการสร้างโรงเรือน มีพื้นที่ปล่อยลานแบบอิสระ ไก่มีความสุข มีสุขภาพดี สามารถให้ไข่ได้มาตรฐาน และปลอดสารตกค้าง
รูปแบบการเลี้ยง
สูตรการเลี้ยงไก่นั้น แนะนำให้เกษตรกรเลี้ยงใช้เพศผู้ 1 ตัว ต่อเพศเมีย 5 ตัว โดยเลี้ยงไก่ 5 ตัว ต่อ ตรม. รอบโรงเรือนมีพื้นที่ปล่อยลานแบบอิสระไม่ต่ำกว่า 10 ตรม. ต่อตัว มีรั้วกั้นป้องกันศัตรูสัตว์และสัตว์พาหะได้ ไก่ไข่จะเริ่มออกไข่ฟองแรก เมื่ออายุได้ 4 เดือน 1 สัปดาห์
วิธีการดูแลสุขภาพไก่
- วางโปรแกรมการทำวัคซีนโรคระบาดในสัตว์ปีก
- วางโปรแกรมการถ่ายพยาธิอย่างสม่ำเสมอ
- ตรวจสังเกตอาการไก่ สุขภาพของไก่ที่เลี้ยงเป็นประจำ
- เสริมวิตามิน เกลือแร่ไม่ให้ขาด
- จัดการกับสิ่งแวดล้อมที่อยู่ของไก่ให้เหมาะสม เช่น ไม่ให้ลมโกรก ไก่อยู่ในที่อุณหภูมิเหมาะสม
- มีโรงเรือนให้ไก่นอนในตอนกลางคืน โรงเรือนสามารถป้องกันแดด ฝน ลม และสัตว์พาหะนำโรคระบาดมาส่ไก่เราได้
- ที่สำคัญใช้หลัก ความปลอดภัยทางชีวภาพ (Biosecurity) ในการป้องกันเชื้อโรคเข้ามาในฟาร์ม เช่น การใช้น้ำยาฆ่าเชื้อโรค มีบันทึกการควบคุมคนหรือยานพาหนะเข้า-ออกฟาร์ม เพื่อง่ายต่อการตรวจสอบย้อนหลัง
สูตรอาหารและส่วนประกอบสูตรอาหารใช้หยวกกล้วยหมัก
แนะนำให้เกษตรกรจัดการอาหารสัตว์ โดยใช้หยวกกล้วยหมักเป็นหลัก ร่วมกับวัตถุดิบอาหารพลังงานอื่นในท้องถิ่น โดยมีการให้อาหาร 2 มื้อ เช้า-เย็น มีการปล่อยลานตามธรรมชาติโดยอิสระ และอาจจะเสริมเศษผัก เศษอาหาร ผลไม้สุกตามฤดูกาล
ส่วนประกอบสูตรอาหารหยวกกล้วยหมัก
- หยวกกล้วยสับ 30 กิโลกรัม
- น้ำตาลทรายแดง หรือน้ำอ้อย 1 กิโลกรัม
- ดินแดง 2 กิโลกรัม
- รำหยาบ 30 กิโลกรัม
- เกลือ 2 ช้อนแกง
- ขี้วัวแห้ง 4 กิโลกรัม
- ปลายข้าว 1 กิโลกรัม
เกษรตกรหลายท่านคงสงสัยว่า “ขี้วัวแห้งคืออะไร?” ก็คือ ขี้วัวไม่เปียก ขี้วัวตากแดดนั้นเองครับ พอหมักแล้วมันจะมีกลิ่นหอมชวนกิน
สูตรนี้ มีต้นทุนค่าอาหาร เฉลี่ยกิโลกรัมละ 3.32 บาท เท่านั้น มีเปอร์เซ็นต์โปรตีนสูงถึง 15.3 % เหมาะสำหรับใช้ ไก่ไข่ ในช่วงอายุ 3 เดือน ขึ้นไป
วิธีผสมง่าย ๆ ดังนี้
- เมื่อได้ปริมาณแล้วก็ผสมคลุกเคล้าให้เข้ากันแล้วหมักลงถังพลาสติกปิดฝาให้มิด
- หมักไว้ประมาณ 4-5 วันขึ้นไปใช้ได้ (เทคนิคจากประสบการณ์ผมที่เคยทำมาผมจะเปิดฝาเพื่อระบายอากาศออกวันละครั้ง กลิ่นจะไม่เหม็นแต่จะหอมๆเหมือนข้าวหมากหรือน้ำหมักผลไม้) “แต่ตามตำราทั่ว ๆไปเขาจะปิดฝาไว้จนครบวันที่จะนำไปใช้แล้วถึงเปิด” ผมลองดูแล้ววิธีนี้กลิ่นจะออกอับ ๆ วิธีแก้คือต้องเติมกากน้ำตาลเพิ่มเข้าไปแล้วหมักต่อกลิ่นจะกลับมาหอมเหมือนปกติ
- การเปลี่ยนอาหารอย่าเปลี่ยนปุ๊บปั๊บน่ะครับไข่จะค่อยๆลดจนหยุดไข่ไปในที่สุดกว่าจะกลับมาปกติเป็นเดือนเลยทีเดียวครับ
- วิธีผสมคือค่อยๆผสมอาหารใหม่ทีละน้อย ๆ แล้วเพิ่มปริมาณมากขึ้นเรื่อย ๆ ให้มากกว่าหนึ่งอาทิตย์ขึ้นไปจะดีที่สุดครับ ไก่จะค่อยปรับตัวโดยที่ไม่หยุดไข่ครับ
การเสริมเปลือกหอยป่นในอาหาร
ส่วนเปลือกไข่ถ้ายังปกติไม่บางมากนักเปลือกหอยป่นไม่ต้องใช้หรือลดปริมาณลงก็ได้ครับ โดยเพิ่มปลายข้าวหรือมีข้าวสุกที่เหลือๆหรือไม่ก็กล้วยสุกสี่ห้าลูกหรือมะม่วงสุกก็ได้ผสมไปได้เลยเพราะไก่เลี้ยงแบบรรมชาติสามารถปรับตัวได้เร็วอยู่แล้วครับ
การนำเศษผักต่าง ๆ หรือผลพลอยได้ทางการเกษตรมาทำเป็นอาหารไก่
ไม่ว่าจะเป็น เปลือกสัปปะรด ใบถั่ว ใบฝรั่ง ใบหม่อน เศษหญ้า ต่าง ๆ หรือแม้แต่เศษอาหารที่เราเหลือในบ้าน นำมาผสมทำเป็นอาหาร หรือสามารถให้ไก่โดยไม่ผสมได้อีกด้วย ยกตัวอย่างเปลือกสัปปะรด
ส่วนผสม
- เปลือกสับปะรด
- น้ำตาลทราย
- น้ำสะอาด
วิธีทำ
- นำเปลือกสับปะรด ใส่ลงในถังหรือภาชนะที่เตรียมไว้
- ใส่น้ำตาลทรายแดงประมาณ 1 ขีด
- เติมน้ำลงไปในถังหมักให้เหลือพื้นที่จากฝาถังประมาณ 1 ฝ่ามือเพื่อให้มือพื้นที่อากาศให้กับจุลินทรีย์ ปิดฝาหมักทิ้งไว้ 3 – 5 เดือน นำมาให้ไก่ได้เลยครับ
ส่วนหน่อกล้วย หรือรากของกล้วยที่เหลือจากการทำอาหารให้ไก่อย่าเพิ่งทิ้งนะครับ เรานำมาปรับสภาพของดินได้ หรือล้างเคมีตกค้างที่อยู่ในดินได้
ส่วนผสม
- รากกล้วย 3 กิโลกรัม
- น้ำตาล 3 ขีด
- น้ำสะอาด
วิธีทำ
- บดให้แหลกลงถัง เติมน้ำตาล โดยใช้รากกล้วย 3 กิโลกรัม น้ำตาล 3 ขีด น้ำ 10 ส่วน
- หมักไว้ 10-15 วัน เปิดดู ถ้ามีราขาวแสดงว่าใช้ได้ แล้วหมักต่ออีก 10 วัน ใช้รดน้ำปรับสภาพดิน หรือฉีดพ่นใบเพื่อบำรุง
สูตรการใช้อาหารผสม แบ่งออกเป็น 5 ช่วงอายุ
- ช่วงแรกเกิด-1.5 เดือน ให้กินอาหารข้นเป็นหลัก จำนวน 10 กิโลกรัม
- ช่วงอายุ 1.5-3 เดือน ให้กินอาหารผสมที่ส่วนผสมของอาหารข้น 6 กิโลกรัม รำ 2 กิโลกรัม ปลายข้าว 2 กิโลกรัม
- ช่วงอายุ 3-4 เดือน ให้กินอาหารผสมที่ส่วนผสมของอาหารข้น 5 กิโลกรัม รำ 1 กิโลกรัม ปลายข้าว 1 กิโลกรัม และอาหารหมัก 1 กิโลกรัม
- ช่วงอายุ 4-5 เดือน ให้กินอาหารผสมที่ส่วนผสมของอาหารข้น 3 กิโลกรัม รำ 1 กิโลกรัม ปลายข้าว 1 กิโลกรัม และอาหารหมัก 5 กิโลกรัม
- ช่วงอายุ 5 เดือน จนถึงปลด ให้กินอาหารผสมที่ส่วนผสมของอาหารข้น 2 กิโลกรัม ปลายข้าว 1 กิโลกรัม และอาหารหมัก 7 กิโลกรัม
ข้อดีของการเลี้ยงไก่แบบปล่อยอิสระ
การเลี้ยงไก่ระบบการปล่อยอิสระดังกล่าว พบว่า มีไข่ไก่อินทรีย์ที่ไม่มีสารตกค้างสำหรับบริโภคในท้องถิ่นอย่างเพียงพอ ส่วนที่เหลือยังสามารถนำไปจำหน่ายในตลาดสีเขียวได้อีก โดยเกษตรกรสามารถไข่ไก่อินทรีย์ ไม่ต่ำกว่าฟองละ 6-8 บาท
เทคนิคให้หยวกกล้วยสับในไก่ไข่
การใช้ต้นกล้วย ใช้อย่างไรให้เกิดผลดี ใช้อย่างไรให้ไก่ออกไข่ได้ปกติ การเลี้ยงไก่ไข่ด้วยต้นกล้วยสับดีมั๊ย ดีครับแต่ถ้าเราใช้ไม่ถูวิธีจะทำให้ไก่ไม่ออกไข่ เทคนิคง่ายๆเกี่ยวกับการใช้หยวกกล้วยสับให้ได้ทราบและจะได้นำไปประยุคใช้กันครับ
ข้อห้ามเกี่ยวกับการใช้หยวกกล้วยในไก่ไข่
- ห้ามให้หยวกกล้วยสับให้ไก่ไข่ในตอนเช้า ตอนเช้าไก่ต้องการโปรตีนจากอาหารสำเร็จรูปเพื่อนำไปผลิตไข่ อาหารมื้อแรกของวันเป็นอาหารที่สำคัญที่สุดหากไก่ไข่ได้รับอาหารสำเร็จรูปในมื้อ-เช้าไม่เพียงพอจะทำให้ไก่ไข่ได้ช้าลงจากปกติไข่ได้ทุกวัน ก็จะกลายเป็นว่าสองหรือสามวันออกไข่ได้ครั้งนึงครับ
- ห้ามผสมต้นกล้วยกับอาหารสำเร็จรูปการผสมต้นกล้วยสับพร้อมอาหารสำเร็จรูป หรือผสมคั้นทั้งสองอย่างรวมกัน เป็นเหมือนการล้างสารอาหารในเม็ดอาหารออกไป น้ำในต้นกล้วยสับนั้น มีมากพอที่จะละลายออกมาล้างสารอาหารออกไปเป็นก้อนตะกอนใต้กาละมัง ไก่ไม่สามารถที่จะกินอาหารส่วนนั้นได้ จึงทำให้อาหารที่เราให้ไก่กิน ไม่เพียงแค่โภชนาการไม่เพียงพอแล้ว ยังทำให้เกิดการสิ้นเปลืองโดยเปล่าประโยชน์
- ห้ามให้ต้นกล้วยกับไก่อายุไม่เกิน 7 เดือนไก่ไข่ตั้งแต่แรกเกิดจนถึงอายุ 7 เดือน ช่วงนี้ไก่ยังต้องการโปรตีนเพื่อนำไปเสริมสร้างระบบรังไข่ หากเราให้ต้นกล้วยเร็วเกินไป และให้อย่างผิดวิธีนั้น ไก่อาจจะเจริญเติบโตช้า และออกไข่ได้ช้าแทนที่ไก่จะเริ่มออกไข่ช่วงอายุได้ 5 เดือนไปแล้ว กลายเป็นกว่าไม่ออกไข่เสียอย่างนั้นครับ
- ห้ามให้ต้นกล้วยกับไก่ที่ยังไม่ให้ไข่ไก่ไข่ที่ยังไม่ออกไข่ เราจะไม่เสริมต้น-กล้วยสับเด็ดขาด เพราะจะ ทำให้ไก่ไม่กินอาหารสำเร็จรูปแล้ว การที่ไก่ยังไม่ออกไข่นั้น อาจจะมีสาเหตุจากหลักโภชนาการไม่เพียงพอ หรือไก่เป็นโรคเรื้อรัง หากไก่ยังเล็กอยู่ หรือไก่ยังอ่อนแออยู่ สิ่งที่จำเป็นที่สุดสำหรับไก่ไข่ช่วงนั้นคือ โปรตีนที่เพียงพอและวิตามินแร่ธาตุต่าง ๆ เท่านั้นแต่ถ้าถามว่า แล้ว หยวกกล้วยสับทำหน้าที่อะไรกับไก่ไข่ ต้นกล้วยสับทำให้ไก่อิ่ม กินง่าย แก้ร้อน และอร่อย ส่วนหลักโภชนาการในต้นกล้วยนั้น น้อยนิด
- ห้ามให้ต้นกล้วยสับมากเกินไปการให้ต้นกล้วยสับเกินพอดี ไม่เพียงแต่ทำให้ไก่เบื่ออาหารแล้ว การเป็นโรคเบื่ออาหารของไก่ จะทำให้ไก่หยุดไข่ได้ เนื่องจากร่างกายขาดโปรตีน ไก่ติดหยวกกล้วยสับสามารถเกิดขึ้นได้กับคนเลี้ยงไก่ทุกคนและจะมีผลเสียตามมาทั้งในด้านการหยุดให้ไข่ และสุภาพจิตผู้เลี้ยงไก่ได้ ในระยะยาวครับ ง่าย ๆเหมือนเด็กที่กินแต่ขนม แต่ไม่ยอมกินข้าวกินปลาทำให้เด็กไม่เจริญเติมโตนั่นเองครับ
- ห้ามไก่กินหยวกกล้วยถ้าไม่กินอาหารเมื่อไก่ที่เราเลี้ยงไว้เกิดเป็นโรคติดหยวกกล้วยสับ อย่างรุนแรง ไก่จะหยุดกินอาหารสำเร็จรูปและจะรอต้นกล้วยสับอย่างเดียว อาหารเหลือไม่พอ ไก่ยังหยุดให้ไข่อีก คนเลี้ยงก็ท้อเพราะไม่มีไข่ขาย “วิธีแก้ง่าย ๆ” คือ หากไก่เริ่มจะกินอาหารสำเร็จรูปได้น้อยลงให้เราลดปริมาณหยวกกล้วยสับลงเนื่องจากไก่กินอาหารได้น้อยลงอาจจะมีส่วนจากไก่อิ่มหยวกกล้วยส่วนหนึ่งหรือไม่อย่างนั้น มื้อเที่ยงให้ผู้เลี้ยงไก่งดหยวกกล้วยสับไปก่อน จนกว่าไก่จะกินอาหารสำเร็จรูปตามปกติ และออกไข่ได้ตามปกติครับ ถึงเริ่มให้หยวกกล้วยอีกครั้งครับ
วิธีการให้หยวกกล้วยไก่ไข่ที่ถูกต้อง
- ให้หยวกกล้วยหมักสูตรเร่งด่วน การให้ต้นกล้วยหมักสูตรเร่งด่วนทำได้ง่าย ๆ โดยการนำต้นกล้วยพร้อมใบและก้านสับรวมกันให้ละเอียด ใบกล้วยผสมกับต้นกล้วยจะมีสารอาหารมากกว่าลำต้นอย่างเดียว หากนำมาคลุกเคล้ารวมกันกับลำต้นจะทำให้ไก่ได้รับโปรตีนจากใบเพิ่มขึ้นอีกด้วย
- หลังจากเราสับต้นกล้วยและใบเสร็จแล้วนั้น สามารถผสมวิตามินไก่คลุกเคล้า ก่อนนำไปให้ไก่กินได้อีกส่วนวัตถุดิบที่เราสามารถนำมาปรุงหยวกกล้วยสับนั้น มีดังนี้ครับ
- ไฮโคมิกซ์ไก่ (ช่วยให้เปลือกหนา)
- EM (อีเอ็ม หอมและช่วยย่อย)
- กากน้ำตาล (ช่วยเพิ่มรสชาติ)
- ไวต้าเวท (เสริมวิตามิน กลิ่นหอม)
- มัลติลิมอี (เสริมวิตามิน ช่วยย่อย)
การเสริมวิตามิน
ให้เราผสมวิตามินเหล่านี้ในหยวกกล้วยสับ ตามความเหมาะสม อย่างใดอย่างหนึ่งก็พอ ไม่ต้องผสมวิตามินทุกยี่ห้อและให้ไก่กิน ในช่วงตอนเที่ยง เพียงเท่านี้ ไก่ก็จะ ได้กินหยวกกล้วยหมักจานด่วนแล้วครับ
- ให้หยวกกล้วยไก่มื้อเที่ยงมื้อเดียว สูตรการให้หยวกกล้วยสับกับไก่ไข่นั้นตามจริงแล้ว สมควรที่จะให้ไก่ได้แค่ช่วงเที่ยงเท่านั้น เพราะหยวกกล้วยสับจริง ๆ แล้ว เหมือนเป็นอาหารสำหรับดับร้อนและแก้เครียดสำหรับไก่ไข่มากกว่าเป็นอาหารหลัก หากให้หยวกกล้วยสับกับไก่ทั้ง 2 หรือ 3 มื้ออาหารไม่เพียงแต่ทำให้การออกไข่ไม่คงที่แล้ว อาจจะทำให้ไก่เป็นโรคเบื่ออาหารสำเร็จรูปและให้ไข่ได้น้อยลงได้อีกด้วยครับ จำไว้แค่ว่าให้หยวกกล้วยสับตอนเที่ยง จะดีที่สุดครับ
- ให้อาหารมื้อเดียวแล้วให้หยวกกล้วย การให้หยวกกล้วยสับตอนเย็น เหมาะสำหรับผู้ที่เลี้่ยงไก่ไข่ในปริมาณน้อยเช่น 10-20 ตัว สูตรการให้อาหารผู้ที่เลี้ยงไก่น้อยนั้น คือ มื้อเช้าให้อาหารสำเร็จรูป 100 % โดยไม่ต้องแบ่งอาหารเป็นเช้า-เย็น หรือ เช้า เที่ยง เย็น แต่ให้อาหารรอบเดียวในตอนเช้า แล้วให้หยวกกล้วยสับอีกรอบตอนเย็น วิธีนี้จะช่วยทำให้ไก่ออกไข่ได้คงที่และช่วยให้ไก่ทุกตัวกินอาหารอย่างเพียงพอ หากเรามีไก่น้อยแล้วแบ่งอาหารหลาย ๆ รอบอาจจะทำให้ไก่แย่งอาหารกันและบางตัวกินอาหารไม่เพียงพอครับ
- ไม่ให้หยวกกล้วยสับได้มั๊ย ไม่ให้ก็ได้ครับ ประโยชน์ของหยวกกล้วย-สับคือทำให้ไก่อิ่ม ดับร้อน และแก้เครียดต้นกล้วยสับคือขนมยามว่างของไก่ไข่ไก่ไข่ที่เราเลี้ยง จะหิวอยู่ตลอด ยิ่งถ้าเคยลิ้มลอหยวกกล้วยสับแล้ว จะชอบร้องขออยู่เรื่อย ๆ จนเราผู้เป็นคนเลี้ยงอดใจอ่อนที่จะไม่ให้ไม่ได้ เพราะผู้เลี้ยงส่วนใหญ่จะกลัวไก่ตัวเองไม่อิ่มนั่นเองการเลี้ยงไก่คือการเอาใจใส่ เรารักเค้าเราก็อยากเลี้ยงเค้าให้ดีที่สุด เพื่อตอบแทนสิ่งที่เค้าให้กับเราด้วยครับ
เทคนิคการเลี้ยงไก่ไข่แบบง่าย
เริ่มจากสร้างโรงเรือนโดยใช้แกลบโรยพื้นช่วยลดความชื้น นำตะกร้าพลาสติกมาวางในเล้าใช้ฟางข้าวรองพื้นเพื่อให้ไก่เข้าไปไข่ ทุกวันก็จะเปิดเล้าปล่อยออกจากคอกเพื่อให้ไก่ได้ออกมากินหยวกกล้วย รวมทั้งอาหารสูตรทำเองจากธรรมชาติ พอกินอิ่มไก่ก็จะเดินคุ้ยเขี่ยหาแมลง และจิกกินยอดหญ้า บางตัวนอนคลุกดินเล่น กระพือปีก แสดงอาการผ่อนคลาย ไม่เครียด ทำให้การออกไข่สม่ำเสมอหมุนเวียนกันไป
การเลี้ยงรูปแบบนี้ช่วยลดต้นทุนการผลิต เพิ่มรายได้ในครัวเรือน โดยมีโอกาสได้รับคำแนะนำเรื่องการผสมสูตรอาหารจากปศุสัตว์จังหวัด ส่วนหนึ่งใช้แหนแดง กล้วย ผลไม้อื่น ๆ ไม่ใช้อาหารสูตรสำเร็จ ผสมอาหารเองจากวัสดุธรรมชาติช่วยลดต้นทุนการเลี้ยงไก่ลงได้ไม่น้อยกว่า 30 เปอร์เซ็นต์ เป็นการเลี้ยงไก่แบบธรรมชาติ
ลักษณะไข่ไก่ที่ดี
- ไข่ไก่ที่ดีจะมีเปลือกหนาแข็ง
- เนื้อไข่จะนูนเด่น
- ระหว่างไข่ขาวจะเกาะจับตัวกับไข่แดงเห็นได้ชัด
- กลิ่นไม่คาว
การเลือกใช้ต้นกล้วย
ผมจะใช้หยวกกล้วยน้ำว้าที่ยังไม่ตกเครือ มีขนาดกลาง ๆ ถึงใหญ่ เอากอที่มีหลาย ๆ ต้น เพื่อลดการแย่งอาหารของต้นกล้วยในกอนั่นไปในตัว (ต้นหนึ่งกว่าจะหมดได้เกือบครึ่งเดือนที่เดียว) หั่นบาง ๆ แล้วสับให้ละเอียด ละเอียดมาก ๆ ยิ่งดีครับ
